Heel essay in de Volkskrant waarin wordt gepleit voor het afschaffen van het volk

Hee kijk daar heb je weer een schreeuwer met een alternatief voor de democratie: hij heet Tim Fransen, hij heeft een boek geschreven en nu schrijft hij ook voor de Correspondent (zie daarvoor dit draadje) en De Volkskrant. In die laatste heeft hij een essay gepubliceerd waarin hij niet zozeer beweert dat de democratie een verkeerde staatsvorm is, maar wel dat het volk (dat ons volk is) in feite ongeschikt is voor de democratie.

Tim Fransen heeft er namelijk last van dat een heleboel mensen het niet met hem eens zijn. Die mensen willen liever minder klimaatmaatregelen (Fransen wil er juist meer), lage btw als ze naar de kermis gaan (Fransen wil juist lage btw als hij de krant koopt) en individuele vrijheid (daar is Tim Fransen sowieso geen fan van). Die mensen stemmen allemaal op andere partijen dan de partijen die Tim Fransen leuk vindt, daarom is het volgens Tim Fransen zo'n rommeltje in de politiek en gebeuren er nooit eens de dingen die Tim Fransen wil.

Tim Fransen noemt burgers die op politici stemmen die hen een fijner leven beloven 'kleuters die niet verder denken dan hun eigen zin'. En het mooie is: in een democratie mag Tim Fransen dat vinden en hij mag dat zelfs opschrijven in een essay. Maar het rare is: als er nou één staatsvorm bij uitstek geschikt is voor de Timmen Fransen van deze wereld om vreedzaam naast kleuters die niet verder denken dan hun eigen zin te leven, dan is het wel de liberale democratie.  

Want juist de liberale democratie is geschikt om op een vreedzame manier met verschillende opvattingen over wat een goede samenleving is om te gaan. In een anarchie zou Tim Fransen op de vuist moeten gaan met kleuters die niet verder kijken dan hun eigen zijn. In een autocratie zou Tim Fransen onderdrukt worden door kleuters die niet verder kijken dan hun eigen zin (of erger: dan zouden kleuters die niet verder kijken dan hun eigen zin onderdrukt worden door Tim Fransen). En in een aristocratie zouden Tim Fransen én al die kleuters die niet verder kijken dan hun eigen zin worden onderdrukt door Sander Schimmelpenninck.

Maar goed, Tim Fransen wil eigenlijk helemaal geen andere staatsvorm, hij wil een ander volk. Hij wil een ideale samenleving waarin allemaal verantwoordelijke burgers leven, die precies dezelfde collectieve problemen als Tim Fransen belangrijk vinden: een samenleving zonder kleuters, maar vol met mensen die lijken op Tim Fransen. Noem ons zwartkijkers, maar dat lijkt ons pas echt een dystopisch vergezicht.

Problemen houden niet op, niet vanzelf...

In een volledig donker boek is het soms moeilijk om de duisterste pagina te kiezen, maar we kunnen wel stellen dat de toeslagenaffaire één van de zwartste bladzijden van Rutte's premiergeschiedenis is. Een affaire die nog niet is afgehandeld en waar nog steeds Kamervragen over binnendruppelen. En dat mede dankzij een toeslagensysteem dat dusdanig moeilijk in elkaar steekt dat ieder jaar zo'n 150.000 huishoudens de fout ingaan met alle financiële gevolgen en ambtelijke lasten van dien. De problemen liggen volgens Bart Snels - door het kabinet aangesteld als inspecteur-generaal belastingen, toeslagen en douane, dus met enige zeggenschap hier - niet bij de gebruikers of de ambtenaren. "Het probleem zit in het toeslagenstelsel zelf. We vragen het onmogelijke van mensen, en hebben alle financiële risico’s bij de burgers neergelegd." Ah ja, het bekende Rutte-beleid waarbij we vooral naar elkaar moeten omkijken, maar de overheid de eigen burgers zelden een blik waardig gunt. Het advies van Snels is simpel: afschaffen dat toeslagensysteem. "We kunnen wel blijven uitbreiden in betere dienstverlening, maar dat lost het probleem niet op." Hij staat overigens niet alleen in het afschafadvies: de Kamer wil van het toeslagenstelsel af en zelfs de coalitie is het systeem zat, maar ondanks deze ambitieuze woorden zitten we nog steeds met deze bureaucratische hel opgescheept. Toeslagenstas Aukje de Vries belooft voor de zomervakantie een plan voor een nieuw systeem naar de Kamer te sturen, maar dergelijke woorden geloven we pas als het voorstel in de digitale inbox verschijnt. In de tussentijd suddert het probleem door, zoals zoveel crisissen die door deze regering wel worden benoemd, maar niet opgelost.