Ja, aanrader

Eigenlijk was het de bedoeling vandaag iets te schrijven over Het jaar van Caroline, Pieter en Geert, het boek waarin Joost Vullings (Avrotros) en Xander van der Wulp (NOS) de politieke aardverschuiving van de afgelopen verkiezen proberen te reconstrueren en duiden. Helaas: na 28 bladzijden zagen we ons genoodzaakt het voor gezien te houden. Zelden werd een boek geschreven door een tweetal dat zo nadrukkelijk niet kan schrijven. De heren doen met taal wat Lil' Kleine ooit met Jaimie Vaes deed: vernederen, verwaarlozen, verminken. Elke derde zin bevat een gekmakend cliché, het is net alsof je een bundeling wedstrijdverslagen van een uit 2004 afkomstige Voetbal International leest. Xander, Joost; jullie maken een alleraardigste podcast en doen schijnbaar ook iets met televisie, hou het daar in de toekomst in godsnaam bij. 

Toevalligerwijs zat uitgever Ezo Wolf bij ons te leuren met een boek waar we helemaal geen zin in hadden, maar dat onze scepsis grotendeels logenstrafte: Vrijheidsvuur - onbegrensde gesprekken met onafhankelijke geesten door journalist en publicist Hans van Willigenburg. Een uitstekend werk, dat iedereen die houdt van Nederland en/of het publieke debat zou moeten lezen. Vooral de interviews met Paul Cliteur, Arnon Grunberg, Delphine Lecompte en Dyab Abou Jahjah zijn zinderend, maar de auteur heeft ook oa Esther van Fenema, Pieter Waterdrinker, Ewald Engelen en Maarten Keulemans in de aanbieding. Met als doel dus: onbegrensde gesprekken met onafhankelijke geesten. De interviews zijn meer beschrijvend dan bevragend van aard, wat een stijlkeuze is die prima te verantwoorden is, maar soms ook jammer is: ook als je ideeën onderschrijft kan het geen kwaad ze kritisch te bevragen integendeel, daar worden ze alleen maar sterker van. Een voetbalclub die een transfervrije spits op proef heeft, zet tijdens training bijvoorkeur een of twee slagers van verdedigers op hem. Scoren zonder tegenstand kan immers iedereen. 

On that note bergen we de loftrompet dan ook weer even op. 

Voor wie onder een steen heeft geleefd: het wemelt op het internet van de podcasts waarin een vaste interviewer semi-gedurfde gesprekken voert met zogenaamd onafhankelijke geesten. Tegendraadse denkers die, stom toeval, vaak op exact dezelfde manier tegendraads denken als de interviewer. Zulke podcasts zijn naast ontzettend verslavend ook ontzettend voorspelbaar. 

Zo nu en dan dreigt Vrijheidsvuur in iets dergelijks te ontaarden, zij het in boekvorm. Een beetje een brommerige boomerselectie is geen ramp natuurlijk, en zoals gezegd levert het interessante en soms fascinerende gesprekken op. Tegelijkertijd wordt het een tikje vermoeiend als Van Willigenburg niet één of twee maar drie van zijn gesprekspartners (Grunberg, Ephimenco, Van Fenema) laat leeglopen over Sander Schimmelpenninck, die ze stuk voor stuk hartstikke stom vinden. Erg veel eer, en bovendien: was het dan niet spannender geweest om Schimmelpenninck zelf te benaderen voor een interview en eens fiks de degens te kruisen? Of zijn geesten alleen onafhankelijk en tegendraads wanneer Van Willigenburg hen geen lul met vingers vindt? 

Dat gezegd hebbende: wij raden dit boek van harte aan. Bestellen kan hierrr.

'Ja wij weten het ook niet meer'

Jongens, het is ook niet leuk, en al helemaal niet eerlijk. Boeken zijn: prachtig, jullie hebben je op jonge leeftijd erdoor laten betoveren, nu willen jullie niets liever dan die transformatieve ervaring doorgeven aan nieuwe generaties, hebben daar zelfs jullie levenswerk van gemaakt. Alleen: niemand wil ze lezen. Vol goede moed stellen jullie elk jaar honderdduizenden euro's beschikbaar zodat getalenteerde schrijvers boeken kunnen schrijven die tot jullie verbazing grotendeels ongelezen eindigen in van die koddige buitenboekenkastjes. Waarom blijft een mysterie, maar het past niet bij jullie om bij de pakken neer te gaan zitten. Deze zaak moet tot de bodem worden uitgezocht. Wat kan de sector doen? En zie daar: lijvige onderzoeksrapporten met aanbevelingen over vloggers en zo. Hartstikke leerzaam. Zo hadden jullie vol ingezet op diverse boeken, maar dat blijkt er dus helemaal niet toe te doen voor de doelgroep (prachtige debunk na de breek). 

Er moet toch een manier zijn om die krengen aan het lezen te krijgen?

Zomerverkansietip

Dimitri Verhulst is een van de beste (maar vooral ook: leukste) schrijvers van het Nederlandse taalgebied. De helaasheid der dingen (2006) en Godverdomse dagen op een godversome bol (2008) zijn meesterwerken die voor iedereen leuk zijn om te lezen, en niet alleen voor senior-medewerkers van Het Letterenfonds, pretentieuze beroepsrecensenten of UvA-alumni die graag fronzen maar zelden lachen. 

Dat gezegd hebbende: de klad is er na het eerste decennium van deze eeuw een beetje ingekomen. Elke pagina Verhulst bevat iets geweldigs; hij schrijft nog wel geniale zinnen, maar al een poosje geen geniale boeken meer. 

De enige keer dat hij bij zijn oude niveau in de buurt kwam was nota bene non-fictie, en liet genadeloos zien waarom het allemaal al een tijdje minder was. Onze verslaggever in de Leegte - ongedateerde dagboeken (2020) is een memoire over middelenmisbruik; van coke tot methylfenidaat (en koning alcohol natuurlijk). Pas aan het eind van het (nogmaals: geweldige) boek krijgen we iets van een aanleiding voor zijn zelfdestructie. Een ex beschuldigde hem (onterecht, volgens de rechter) van verkrachting. Dat is zo'n beetje het ergste wat een manmens kan doen, waar dan weer tegenover staat dat een valse beschuldiging ervan een van de ergste dingen is die een vrouwmens kan doen. Hoe dan ook. Omdat de meeste mensen denken dat rook een teken van vuur is hing Verhulst een veenbrand boven het hoofd; de tijdsgeest helpt natuurlijk ook niet mee. Ja, dat zijn ideale omstandigheden om jezelf een delirium in te verdoven.

Zal je altijd zien: krijgt zo'n vent eindelijk weer iets hoogwaardigs uit zijn tengels, komt vrijwel niemand het te weten. Het ontging recensenten, die het te druk hadden met het aflebberen van auteurs van identitaire non-fictie of met noeste pogingen krantenlezers ervan te  overtuigen dat er in afgedankte theezakjes als Mariken Houtman en Gerda Blees een Grote Schrijver schuilt. 

Goed, dan, zijn nieuwe werk, Bechamel Mucho. Over: Alex, animator bij een vakantieresort op Mallorca, en over de vrouwen met wie Alex rampetampt. Verhulst was ooit zelf animator, vertelde daar in een interview over en prompt ging overal het luchtalarm af. Als begintwintiger had hij bonussen gekregen om met (minderjarige) meisjes naar bed te gaan en daar kunt u van alles van vinden maar laten we op dit weblog een radicaal experiment uitvoeren: de kunstenaar loskoppelen van de kunst, of in ieder geval, de kunst niet afserveren op basis van mogelijke smakeloosheden van de kunstenaar. 

Als je dat namelijk doet, krijg je er een ongelooflijk grappig, vilein en menselijk boek voor terug. Net zoals in zijn hoogtijdagen maakt Verhulst het sublieme toegankelijk en het toegankelijke subliem. Zo goed als toen is het nog niet helemaal, maar hij komt er verdraaid dicht bij in de buurt. 

GeenStijl-expertoordeel: lees dit boek. Deze zomer nog. Hier verkrijgbaar als paperback, of hier verkrijgbaar als e-book. Doe jezelf een plezier. Van lezen op vakantie heeft nog nooit iemand spijt gekregen.

Goh

De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek is om één reden ter aarde: u en uw naasten aan het lezen krijgen. Een nobel streven, waartoe het CPNB een hoop geld krijgt van commerciële partners als DPG Media en gesubsidieerde partners als de Koninklijke Bibliotheek en de Vereniging Openbare Bibliotheken. Gelukkig gaan de stichting en haar circa 30 medewerkers op een verantwoorde wijze met al die centen om. 

Grote zorgen maakt het CPNB zich namelijk om het klimaat: "Stichting CPNB is overtuigd van de noodzaak om duurzaam te handelen. Daarom streven wij ernaar onze promotiematerialen zo duurzaam mogelijk te produceren. Zo wil de CPNB een positieve verandering op gang brengen voor mens en milieu." Lief, goed. Mooi!

Maar wat schetst onze verbazing? Krijgen we opeens bovenstaand filmpje met Susan Smit (bekend van haar vertrek van Twitter, red.) die ons namens het CPNB én reisbureau TUI tegelijkertijd aan het lezen en aan het vliegen wil krijgen.

Welke idioot heeft dit bedacht?

Wat is er aan de hand? Geert Dales is in een boekwinkel geweest. Scheltema in de Amsterdamse binnenstad, meer specifiek. Toen hij nietsvermoedend de secties racisme, genderstudies, feminisme en passeerde, viel hem iets op. 

Van De Bolle Gogh, een in alle opzichten uitstekende Theo van Gogh-biografie van Jaap Cohen (zoon van Job) die een paar maanden terug verscheen, lag een stapel exemplaren op een merkwaardige plek: bovenop de kast met boeken over racisme, die dan weer grenst aan een kast met boeken over genderstudies, die dan weer grenst aan een kast met boeken over feminisme. Er bevinden zich allerlei UvA-gebouwen op loopafstand, dus het wemelt in dit specifieke pad vaak van de studenten die enkele pagina's Foucault hebben gelezen en nu meer willen weten over Het Grote Onrecht, waar het zich bevindt, wie er verantwoordelijk voor kan worden gehouden en hoe de onderliggende partij het best kan worden ondersteund. Hoewel het in dit gedeelte van Scheltema dus knap druk kan worden, zag Dales kans een en ander vast te leggen met behulp van zijn smartphone. 

Wat is daar erg aan? Scheltema wekt hiermee de indruk dat Theo van Gogh een racist is, of dat zijn hele leven en werk om racisme draaide. Op X vraagt Dales zich dan ook af: 'Welke idioot heeft dit bedacht?' Hiermee suggereert hij dat er sprake is van kwade opzet. 

Was Theo van Gogh een racist? Hij is door de rechter wel voor racisme veroordeeld. Maar, vrij naar Chris Klomp: een veroordeling voor racisme maakt je nog geen racist. Het ging in dit geval om grove grappen die Van Gogh over Leon de Winter maakte. Daarmee stuiten we direct op een pijnpunt. In een gezonde samenleving maakt iedereen grove grappen over Leon de Winter. Dus nee, Theo van Gogh was geen racist. De placering van het boek is daarmee inderdaad curieus. 

Ter zake. Is er sprake van kwade opzet? Een paar maanden geleden is Scheltema overgenomen door Amsterdamse concullega Athenaeum. Daar is het altijd een enorme teringzooi. Het enige dat Athenaeum van een tienerkamer onderscheidt is dat er overal boeken liggen. Mogelijk probeert Scheltema zich deze traditie nu toe te eigenen. 

Analyse van de door Dales geplaatste video laat namelijk zien dat er naast de stapel Van Gogh-biografiën meerdere stapels andere boeken op de kasten liggen. Zo ligt op de racisme-kast nog een boek waarin ene Kurt Wagner reconstrueert hoe Elon Musk Twitter in handen kreeg. Wij kunnen niet met zekerheid zeggen dat Elon Musk geen racist is, maar vinden hem wel een extreem mooie lul. Iets verderop, op het kastje 'genderstudies', ligt een stapel boeken over de politieke aardschok die Pim Fortuyn (ook een mooie lul) teweegbracht. Als er sprake is van opzet, raken we hier de weg een beetje kwijt. Er zijn q-drops die minder vragen oproepen. Wat heeft Fortuyn met genderstudies te maken? Wordt Laurens Buijs hier postuum aangewezen als zijn natuurlijke opvolger? Zit Laurens Buijs hier soms zelf achter? Weer iets verderop, boven het papierenbordje 'feminisme', ligt een stapel van een boek dat Stuurloos heet en daarnaast weer een boek over klimaatverandering. Wat wil Scheltema hier communiceren? Dat klimaatverandering wijvengezeik is? Onduidelijk.