Geenstijl

Dit is deel 32 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Bij alle nare ervaringen met directeur Diantha C. en de schok van het VWS-incident is er begin 2009 één geruststellende gedachte: onze polisadministratie draait als een zonnetje. In een UWV-organisatie die niets klaarmaakt, geeft dat grond onder de voeten. Alleen daarom loop ik begin 2009 nog bij het UWV rond, zij het op afstand bij de afdeling Informatiemanagement.

Er is echter nog een speler met wie we rekening moeten houden. Ketenmanager Cor Franke was eind 2007 aangesteld als loonaangifte-overlord boven zowel het UWV als de Belastingdienst. Onze angst dat deze oude vijand korte metten met ons zou maken was niet uitgekomen. Heel 2008 is Franke doende geweest om ervoor te zorgen dat de Belastingdienst geen foutieve loonaangiften meer doorliet, zonder dat de aangiften uitvielen. Dat is hem gelukt. De loonaangifteketen wordt eind 2008 'werkend' verklaard.

Frankes macht over het UWV en de Belastingdienst en zijn invloed op de politieke bazen van deze organisaties in het kabinet zijn nu enorm. En wat doe je als je de machtigste ambtenaar van Nederland bent? Je neemt afscheid van je luizige salaris van nog geen 2 ton en begint voor jezelf. Vanaf januari 2009 werkt Cor Franke achter hetzelfde bureau vanuit Franke Interim Management BV. Wie vertrekt bij een werkgever en vervolgens vanuit een BV'tje facturen gaat sturen voor hetzelfde werk, krijgt gedonder met de Belastingdienst. Maar als je bij beide organisaties de eindbaas bent, ligt dat natuurlijk anders. Het is pikant omdat er veel irritatie is over graaiende ambtenaren. Gelukkig voor minister Donner en Franke zelf is het feit alleen in kleine kring– en in de polisadministratie – bekend. Ketenmanager Franke heeft nog voor jaren goedbetaald werk dat hijzelf heeft gecreëerd. Fase 1 is klaar. In fase 2 moet de keten van 'werkend' naar 'stabiel' en daarna in fase 3 naar 'robuust'. Hij doet maar. Onze polisadministratie, de hoeksteen van Frankes keten, is al hartstikke robuust.

Ik ben niet helemaal in slaap gesust. Een keer, medio 2008, kregen we de schrik van ons leven. Op dat moment heeft iedereen via SUWInet inzage in de polisadministratie, behalve de Belastingdienst die altijd alles zelf wil doen. Ze hebben een eigen inkijkservice gebouwd op het afgezonken Capgemini-systeem. Wij krijgen de opdracht om die inkijksoftware aan te sluiten op ons systeem, maar dat lukt niet.  Franke dreigt direct met een audit-team dat ons onvermogen gaat onderzoeken. Daarna blijkt echter dat het de software van de Belastingdienst is die niet werkt. Delen van de software zijn niet eens gebouwd. De Belastingdienst gaat af en Franke druipt af. De Belastingdienstmensen zullen het tot in 2013 zonder inkijk moeten doen. Ambtelijk prestige en het ego van de Ketenmanager mogen wat kosten.

Maar begin 2009 is Cor Franke dus weer terug bij het UWV. Ik heb het geluk op een beleidsafdeling te zijn beland. Mijn nieuwe collega's zijn slim, maar ook goed geïnformeerd. Informeel krijg ik informatie over wat er wordt besproken in het Kernteam, het door Franke geleide overleg met de top van het UWV en de Belastingdienst. Wat is hoor is bizar: Franke betoogt dat de polisadministratie veel te complex is. De opzet moet simpeler! Ik lach het weg. De polisadministratie die nu draait is een toonbeeld van eenvoud (niet voor niets heet ons bedrijf Ockham). Dat is dom. Cor Franke is niet alleen oppermachtig, maar heeft ook een automatiseringsachtergrond en sowieso een fabelachtige werklust en dossierkennis. Hij moet een plan hebben. 

Door puur geluk word ik wakker. Met toestemming van Directeur Dirix schrijf ik een artikelserie over de polisadministratie, de 'Polis Papers', in een automatiseringsblad. Het eerste artikel gaat over onze grootste uitdaging: zorgen dat alle informatie in de polisadministratie altijd gemakkelijk is terug te vinden. Met zo’n total recall systeem kunnen bijvoorbeeld uitkeringen worden herberekend wanneer een werkgever achteraf loongegevens corrigeert.

De ambtenaren die de geautomatiseerde berekening van uitkeringen met de polisadministratie hebben bedacht, hebben zich niet gerealiseerd hoe vaak werkgevers achteraf lonen corrigeren. Vooral grote werkgevers hebben daar een handje van. Als er bijvoorbeeld in juli een CAO wordt afgesloten die met terugwerkende kracht tot 1 januari ingaat, dan krijgen werknemers een nabetaling over zes maanden. Sommige werkgevers corrigeren dan alle eerdere aangiften met een klein bedrag, terwijl andere de complete nabetaling in eerstvolgende aangifte stoppen en niets corrigeren. Corrigerende werkgevers zijn loon-over werkgevers, degenen die dat niet doen heten loon-in werkgevers. Weinig mensen weten het, maar werk je bij een loon-over werkgever dan zal je UWV-uitkering vaak lager zijn dan wanneer je bij een loon-in werkgever werkt. Dat kan natuurlijk niet.

Er is nog iets. Lopende UWV-uitkeringen moeten worden herberekend wanneer een ex-werkgever achteraf een loonaangifte corrigeert. Een goed uitkeringssysteem kan daarmee dealen. Maar het nieuwe UWV-uitkeringssysteem is uitgelopen op een totaal fiasco en de oude uitkeringssystemen kunnen uitkeringen niet herberekenen. Als je UWV-uitkering eenmaal is berekend dan staat die dus vast. Corrigeert de werkgever naderhand, dan heeft dat geen effect meer. Zoiets is niet alleen onrechtvaardig, maar opent ook de deur voor fraude door werkgevers.

Natuurlijk worstelt het UWV met de correctieproblematiek. Een nieuw begrip doet zijn intrede: de 'eenduidige loonaangifte', afgekort 'ELOA'. Werkgevers moeten stoppen met correcties op eerdere loonaangiften. Ik verwerk de problematiek in mijn eerste artikel over de polisadministratie. Nietsvermoedend stuur ik de proefdruk rond, inclusief een ironische paragraaf over de loon-over/loon-in problematiek.

De volgende ochtend belt Directeur Diantha. Ketenmanager Franke heeft de preprint gelezen en is totaal geëxplodeerd. ’s Avonds heeft hij de UWV-top opgedragen om publicatie te voorkomen. Of ik alsjeblieft ervoor zou willen zorgen dat de tekst zou worden aangepast. Zo niet dan zou Franke de complete uitgave in beslag laten nemen.

Ik zeg de overduidelijk opgewonden Diantha toe dat ik de gewraakte tekst zal kuisen. De storm waait over. Maar nu ben ik eindelijk wakker en informeer ik mij. Franke heeft het begrip ‘stabiele keten’ vertaald in het verbieden van correcties, alle correcties, zelfs keiharde fouten. De polisadministratie is ‘instabiel’ doordat gegevens kunnen wijzigen. Het is bullshit maar taalkundig briljant. Eindelijk valt bij mij het muntje: de polisadministratie die Franke voor zich ziet, is inderdaad veel eenvoudiger – want veel dommer – dan die van ons. Als dit gebeurt, is de logische stap dat de polisadministratie compleet gaat worden herbouwd. En ik denk te weten aan welk bedrijf deze eervolle opdracht gaat worden gegund.

Naschrift: Het is een spoiler, maar zoals de berekening van uitkeringen hier wordt beschreven, werkt het nog steeds. Het maakt voor een UWV-uitkering dus nog steeds uit of je baas een 'loon-over' of een 'loon-in' werkgever is. Ook het sjoemelen met UWV-premies en -uitkeringen kan nog steeds.