Geenstijl

Ja, we waren toch wel een tikkeltje onaangenaam verrast toen er ineens zes enigszins corpulente karpaten van de ultranationalistische Azov Brigade met bivakmutsen en wapens in een video tegenover het Nederlandse volk stonden om te dreigen dat 'it will end very bad for you'. Wát er precies slecht eindigt, wordt niet duidelijk in hun betoog, maar desalniettemin waren de pro-Oekraïense media er als de kippen bij om de echtheid van de dreigvideo in twijfel te trekken. Want iemand van de "echte" Azov Brigade zegt dat de Russen er achter zitten, en regeringsfunctionarissen in Kiev zeggen dat ook, evenals de website van de Euromaidan-beweging en de Oekraïense ambassade in Nederland. Jammer alleen, dat geen van die bronnen (die door onder andere mensen uit Livestropops ja-campagne, NRC en Volkskrant worden overgenomen) met sluitend bewijs komt dat de video daadwerkelijk nep is. Dus eigenlijk weten we nog steeds niet of het dreigement een Russische propaganda-actie is, of misschien toch wel degelijk uit Oekraïne komt. Laten we de feiten daarom zelf eens op een rijtje zetten.

De Azov Brigade
Allereerst de organisatie: de Azov Brigade (wiki) is opgericht tijdens de Maidan-protesten in 2014. Hubert Smeets, een overtuigd GeenPeil-tegenstander annex Oostblokspecialist van NRC, schrijft: "Het Azov-bataljon is een vrijwilligerseenheid die wordt geleid door Oekraïeners uit het merendeels Russischtalige Charkov, die zich laten voorstaan op hun extreemrechtse en zelfs neonazistische denkbeelden. De milities tooien zich met een runenteken." (Weet je wie ook..? Jawohl, de SS.) De groep heeft een politiek leider die een zetel in het Oekraïense parlement bezet, Andri Biletski - een racist, witte supremacist en antisemiet met banden met de eveneens eng-rechtse clubs Rechtse Sector en Patriotten van Oekraïne (wiki). Ook die zegt volgens NRC dat de video nep is. Wel krijgen we een nogal onfris beeld van de club. Quote van Biletski: "Unfortunately, among the Ukrainian people today there are a lot of ‘Russians’ (by their mentality, not their blood), ‘kikes,’ ‘Americans,’ ‘Europeans’ (of the democratic-liberal European Union), ‘Arabs,’ ‘Chinese’ and so forth, but there is not much specifically Ukrainian… It’s unclear how much time and effort will be needed to eradicate these dangerous viruses from our people.” (bron: Foreign Policy.) Brrrr. Met zulke vrienden... Op de Azov-website is daarnaast een opvallende omkeringslogica te lezen: Azov is tegen EU-toetreding, dus het slaat volgens hen derhalve nergens op dat de mannen in de video de Nederlandse vlag verbranden met een pro-EU-argument. Oostbloklogica?
Deelconclusie: Ultranationalistische antisemitische witte racisten - niet echt jongens die staan te juichen om een associatieverdrag met de rest van multicultureel, 'zionistisch' Europa aan te gaan. Enge jongens, maar geen logische verdedigers van het associatieverdrag.
Hoe de video opduikt
Andriy Diachenko, plaatsvervangend commandant van Azov, beweert dat de video nep is. Diachenko zegt dit eveneens in een video, die binnen enkele uren na de dreigvideo online is gezet op het YouTube-kanaal van Azov. Deze video brengt feitelijk het hele verhaal in Nederland aan het rollen, omdat (nota bene) het Financieel Dagblad (paywall, imgur) de video oppikt. Redacteur van dienst: Frank Gersdorf, een voormalig EU-medewerker bij de diplomatieke dienst EDEO. Die keek (toevallig?) naar een Oekraïense persco-stream waar dit onderwerp voorbij kwam. Hij schrijft op dat de video 'nep' is en voert een bron in Kiev op die zegt dat het filmpje 'door Rusland kan zijn geïnspireerd'. Elk bewijs bij die claim ontbreekt. Onderaan het artikel staat dat Kiev waarschuwt dat 'Moskou een rol speelt' bij de 'sterke oppositie tegen Europa in Nederland'. Wederom ontbreekt daarbij elk bewijs.
Deelconclusie: FD is wel erg gewillig om de claim van een Azov-nazi over te nemen. Maar feiten die de echtheid ontkrachten zien we vooralsnog niet.

Wapens en kleding
Volgens Andriy Diachenko (pica hierboven) dragen de mannen in de dreigvideo nepwapens. Zelf gaat hij gekleed in militair tenue inclusief handschoenen, en gezeten voor het runenlogo van Azov trekt hij in een rant van anderhalve minuut van leer tegen het dreigsextet. "Unlike these actors, Azov fighters are well-trained soldiers who will never hold weapons like the actors do in this cheap video", moppert de militieman. In het NRC-stuk van Hubert Smeets staat daarnaast te lezen dat de mannen volgens Azov "andere uniformen en schoeisel [dragen] dan het bataljon, sporen de munitiemagazijnen niet met het type wapens dat ze tonen en zijn zelfs de kalasjnikovs “nep”." De bron daarvan zou de Azov-website kunnen zijn. NRC noemt dat niet expliciet, maar daar staat (vertaald) op te lezen dat "they lack regimental chevrons, wear inappropriate footwear and uncharacteristic uniforms. But it’s the airsoft guns that make this clip ridiculous. Anyone who is minimally knowledgeable in weapons will notice this immediately. The airsoft gun model AK-74M (which is simply not in service in the regiment) is loaded with magazines from an AKM of a completely different caliber!" Is dat wel zo? Een ons bekende wapenexpert meent dat de wapens wel degelijk echt zijn. Een tweede expert die we geraadpleegd hebben, zegt het volgende: "Heb eens goed naar dat PKM machinegeweer gekeken, en wat airsoft varianten, en het lijkt erop dat er geen patroonband-strips aan de airsofts hangen. Enthousiastelingen verfraaien ze echter zodanig dat je het verschil niet meer op een afstandje kunt waarnemen. Wat de andere reeds geraadpleegde bukspersoon al meldde, het kan wel echt spul zijn." Geen uitsluitsel dus. Een derde kenner richt zich op de houding van de mannen: "Die kerel op links staat erg ongemakkelijk. En zo houdt een getraind persoon geen wapen vast. Een wapen houd je vast met je wijsvinger langs de trekker. Tevens heeft die kerel ernaast twee vingers gestrekt, wat ook wel een beetje raar is. Dit zijn clowns, en geen getrainde militairen. Dat is mijn inschatting."

Zelf hebben we naar een willekeurige maar recente andere video uit het Azov-kanaal (d.d. 12 januari) gekeken, en zien we sterk vergelijkbare tunieken en dezelfde types AK's en andere wapens die in weerwil van Diachenko's opmerkingen over de houding van de vermeende "acteurs" toch echt op vergelijkbare wijze worden vastgehouden. Of de magazijnen wel of niet afwijken, durven we niet met zekerheid te zeggen. In beide video's draagt (toevallig?) de grootste man wel duidelijk een zelfde type groot machinegeweer, met patronenkistje aan de zijkant en opengewerkte kolf.
Deelconclusie: De guns and gear-claims zijn niet geloofwaardig genoeg voor een verwerping van de echtheid van de video, noch is het feit dat de wapens toch overeen lijken te komen, bewijs dat het wél Azov-mannen zijn.


Taal en teksten
De dreigvideo begint in het Oekraïens, en sluit af met Engels. In het Oekraïens wordt ongeveer het volgende gezegd: "Viva Ukraine! Wij zijn vrijwilligers van militaire groep Azov." Dan leggen ze in het kort uit waarom ze in het leven zijn geroepen, als patriotten. Vervolgens zeggen ze dat hun eigen regering zwakheid tentoonspreidt, dat de Oekraïners een verkiezing verdienen en dat ze boven dat alles een plek in EU verdienen. Daarna komt Maidan ter sprake, het associatieverdrag, daarna komen Nederland en de Nederlanders aan de beurt, dat op Nederlands grondgebied ook hun mensen zijn, en dat de 'patriotten van Oekraïne' zullen 'komen en vechten'.

Een dooie weggever of het nou een Russisch of een Oekraïens filmpje is, zou het taalgebruik en de accenten in de teksten kunnen zijn. Een bron meldt aan GeenStijl dat de tekst Oekraïens is, "maar het lijkt erop dat hij het niet had kunnen uitspreken als hij dat blaadje niet had gehad. Dus ofwel hij is gewoon een heel slechte spreker, ofwel het is niet zijn eigen taal." Volkskrant schrijft (in een nogal slordig artikel) over de uitspraak: "Het is weliswaar Oekraïens, maar met een tamelijk zwaar Russisch accent." Een andere bron zegt tegen GeenStijl echter juist weer dat ze accentloos klinken. Die bron wijdt ook wat verder uit: "Ik zou het niet vreemd vinden als ze Oekraïens zijn, maar ook niet als ze uit het grensgebied komen. Ze zijn definitely batshit crazy. Dus geen twijfel over mogelijk: Oost-Europeanen. Dit soort dreigfilmpjes, en vervolgens elkaar over en weer beschuldigen van propaganda als het net niet lekker valt, is overigens niet vreemd. Ik zou het houden op: stelletje bezopen en gestoorde mannen uit grensregio. Nadat het groot werd, ging ieder het een eigen kant op spinnen. Azov, en al het zootje wat daar vecht, idem aan pro-Russische zijde, is veel slechter georganiseerd dan je denkt", aldus de bron.
Deelconclusie: Verdeeldheid over de accenten bij de bronnen. Dat geeft dus ook geen uitsluitsel. Bijkomende complicatie: Azov'ers zijn Oekraïens, maar spreken voornamelijk Russisch. Ook hier halen we niet het vereiste bewijs dat de echtheid van de video moet bevestigen of ontkennen.

Stond de video eerst wel bij Azov?
Tot slot. De Burgers.nu beweert aan de hand van een screenshot (zie onder) dat de dreigvideo eerst wél op het YouTube-account van Azov stond, maar later is verwijderd alvorens hij elders op een nieuw account met de naam "Patriot" opdook. De afbeelding lijkt onbewerkt, maar verder zoeken, onder andere op Twitter en via Google, levert geen sluitend aanvullend bewijs op dat de video inderdaad op het Azov-kanaal heeft gestaan. Deze link zou 'm geweest kunnen zijn - daar stond hoe dan ook iets dat later is verwijderd.
Deelconclusie: Het screenshot lijkt echt, maar zonder aanvullend bewijs is het toch te dun om zeker te zijn.


Conclusie: Geloof niemand, want het blijft een raadsel
FD, NRC en de Volkskrant namen gretig alsook klakkeloos de ontkenningen van Azov en Kiev over. De Telegraaf hield de waarheid beter in het midden, zoals ook wij dat deden - in satirische overdrijving want kom op: mannen met bivakmutsen op die in brak Engels een prinsenvlag niet fatsoenlijk in de fik krijgen, kun je niet bepaald serieus nemen.

Ook na deze analyse van feiten, beweringen en meningen blijven we in twijfel. Er is geen sluitend bewijs voor echtheid, en er zijn alleen maar (Oekraïense en Nederlandse) meningen die beweren dat de video nep is. Kiev achten wij, als regeringszetel van een oligargisch en opportunistisch oorlogsland, net zo (on)geloofwaardig als het Kremlin en we zijn van mening dat iedereen er verstandig aan zou doen om er zo naar te kijken. Uit Russische (propaganda-) hoek is voorts nog geen woord te horen / letter te lezen geweest over de video, wat er volgens NRC overigens juist op wijst dat de video fake is - maar dat lijkt ons dan weer een gevalletje wens, vader, gedachte van Hubert Smeets. Stilte is namelijk geen bewijs - net zo min als een ontkenning dat is zolang daar geen feitelijk bewijsmateriaal bij wordt geleverd.

Kortom: We weten het simpelweg niet, want we zien te weinig bewijzen voor het een, danwel het ander. Kleding, houding en wapens blijven dubieus, maar wie zegt dat alle Azov'ers goed getraind zijn? Het is immers een kersverse militie uit 2014. En andersom dook de ontkenning van Azov ook iets té snel op YouTube op, en liep zo nogal gretig voor de ophef-fanfare uit. Daarmee maakt Azov zichzelf toch een beetje verdacht: de ultranationalistennazi's wisten wel héél snel van het bestaan van de video en ze hadden bovendien erg veel haast om hem te ontkennen. Roept toch de vraag op: Hoe wisten zij het zo snel, om niet te zeggen: als eerste? Ze zullen juist daarom met beter bewijs dan een boze rant van een commandant moeten komen om aan te tonen dat zij (of enkele militiemannen uit hun midden) iets met deze dreigvideo te maken hebben.

Vooralsnog geloven we in ieder geval niemand (en zeker de Nederlandse Kiev-gezinde overtikmedia niet) die wél zeker zeggen te zijn wat er waar is en wat niet aan deze video, want ook een etmaal na de ophef zijn er nog geen sluitende bewijzen voor welk verhaal dan ook overlegd.