Geenstijl

Wie in die tijd - en ik herinner me oprecht niet of dat nou voor of na de race om 10.000 inleidende verzoeken was - ook plotseling onze peilloze burelen binnen stormde, was Thierry Baudet

Met zijn bekende energieke flair van weleer positioneerde hij zich aan het hoofd van onze bureaus, spreidde de armen en sprak de onsterfelijke woorden: “Jullie hebben een soort Mussolini nodig!”

Destijds lachten we hard om die malle leus, die we als ironie beschouwden en overigens nu nog steeds. Baudet somde op wat hij allemaal al gedaan had, met zijn burgerinitiatief en die keer in 2014 dat hij in de Tweede Kamer helaas vergeefs voor een referendum over de EU mocht pleiten, en wilde zich maar al te graag bij de aanzwellende blauw/gele fanfare van GeenPeil aansluiten.

Wij waren blij met zijn entree, want Baudet, die heeft een zwart boekje vol namen en telefoonnummers en bovendien is hij energiek, vindingrijk en uitermate gedreven. Ook de lui van Burgercomité EU hadden, ondanks het uiteenvallen van hun Burgerforum, geen enkel bezwaar tegen een bondgenootschap met Baudet. Hun grassroots beleving van Europese democratie (het volk, van onderaf) sloot weliswaar beter aan bij de manier waarop GeenPeil opereerde (vanuit de roze thermometer in de aars van de samenleving, via de onderbuik van het internet, met reaguurders en gewone mensen) dan bij de meer elitaire pianoklanken die de enigszins zelfimportante Baudet placht te pingelen maar, zo meenden we: tekent het niet juist de kracht van zo’n initiatief als je het malle matrozenpetje van ons koddige campagnegezicht naast het jasje/dasje van de jonge hemelbestormer des vaderlands posteert? 

Aldus geschiedde, waarbij opgetekend dient te worden dat voorgaande alinea nu iets te veel gravitas geeft aan hoe het destijds ging. Baudet wilde per se meedoen, zou überhaupt geen nee geaccepteerd hebben en wij zeiden hoe dan ook ‘ja tuurlijk hoe meer hoe beter 300.000 is echt fucking veel man’, kortom: het staat hierboven een beetje pompeuzer dan het werkelijk ging.

“Een rare snijboon”, noemde Pritt hem nadat Baudet weer vertrokken was met onze zegen op zak, en daarvoor noch sindsdien is er geen betere omschrijving van de gesjeesde jeune premier opgedoken.

Zelf had ik Baudet slechts eenmaal eerder ontmoet en we hadden niet direct een klik. Hij de toch wat kakkineuze Heemsteedse zoon van een pianopedagoog, grote mond en overdreven zelfverzekerd, ik een Brabantse provinciaal die zich vaker afvraagt wat ie in zaaltjes te zoeken heeft, dan de zaaltjes opzoekt. Tijdens GeenPeil noemde ik hem een elitaire kwezel en hij mij een ongelikte beer en dat was prima.

GeenPeil werd vanuit GSHQ aangestuurd door de redactie van GeenStijl, in beeld gebracht door René van Leeuwen en Jan Roos en hun cameraman Nick Toet en daar omheen groeide een schil van vrijwilligers. Bestuursjuristen, IT’ers en onze eigen commerciële desk (Joris Bouman bleek van onschatbare waarde voor creatieve ideeën, maar ook om geld los te krijgen aan de Basisweg). Het Leger des Peils groeide tot uiteindelijk ruim 1500 vrijwilligers die de straat op gingen, flyers deur tot deur bezorgden of mensen aanspraken om te tekenen voor het referendum. 

Natuurlijk was er ook media-aandacht, maar die viel in het niet bij wat we zelf deden. Argusogen konden we krijgen van de MSM, scepsis of erger op de opiniepagina’s en ondertussen voelden we de vrees van de gevestigde orde groeien met iedere nieuwe tussenstand. Vanwege wat blaffende bloggers en een internetachtige constructie...

Dit is wel waardoor het GeenPeil-referendum - achteraf bezien - uitgroeide tot een soort kanarie in de koolmijn, of het akker waar mede de wind gezaaid werd door een elite die nu, anno 2021, middenin in een pandemie de eigen storm oogst. Terugbladerend door aantekeningen, herinneringen en headlines valt op dat de pennen van de pers steeds dieper in het vitriool gingen en de retoriek van kartelpolitici steeds paniekeriger werd.

Noem me naïef - dat was ik ongetwijfeld ook, met mijn goeie fatsoen en Brabantse belegenheid achter mijn MacBook op een redactiekantoor in Amsterdam Noord - maar ik had echt gedacht dat een initiatief voor méér democratische inspraak in een ondoorzichtig, bemoeizuchtig maar nauwelijks te controleren moloch tot meer bijval zou leiden. Dat ze in Den Haag of Brussel niet op een referendum zaten te wachten, was natuurlijk logisch. Die politici wilden we ook helemaal geen plezier doen, die wilden we op de huid zitten. Waarschuwen, misschien wel, dat ze hun eigen kloof aan het uitdiepen zijn met het “Europese ideaal” waar de enige vrucht die de gewone man er soms van lijkt te plukken, de zure druiven zijn. 

De euro, arbeidsmigratie, de kansloze asielplaag, het verlies van soevereiniteit (en daarmee daadkrachtig democratisch landsbestuur) en het verlies van nationale identiteit (en daarmee maatschappelijke saamhorigheid): het zijn zulke opzichtige gaten in het grote ideaal dat je zou denken dat iedereen ze ziet - en als ze niet tot grote ongelukken leiden, zorgen ze op z’n minst toch voor ongedurigheid, ongemak en onzekerheid.

Maar dat er in de brede media zó negatief gereageerd zou worden op op ons initiatief, waarbij in hun eigen waan verankerde zeloten als Rob de Wijk of Arend-Jan Boekestijn de meest groteske (en populistische) beschuldigingen richting GeenPeil mochten uiten en zelfs Kamerleden probeerden om GeenPeil in de agenda van Poetin te passen, dat had ik oprecht niet zien aankomen. Terwijl ook dat achteraf wellicht toch logisch te verklaren is, zeker als je vanuit de huidige stand van staat en land terugblikt op die tijd van toen. Bovendien: bijna alle “critici” (als je de botte haat zo kan noemen) hadden zelf linksom of rechtsom subsidiebelangen in Brussel of Den Haag. Echt: allemaal.

Politici, en hoogopgeleide bestuurskringen om hen heen, volgen een ingeslagen weg van escalerende toewijding. Zij menen een berg te bedwingen, met een beloning van eenheid en eeuwige vrede tussen alle culturen en religies (en misschien ook nog wel een paar graden afkoeling van de aarde). Anderen zien een zeephelling, met harde, scherpe rotsen op een bodem waar sociale en medische controles via QR-passen de individuele vrijheid geweld aandoen of de klimaatwaanzin en monetaire keuzes die tot economische rampspoed leiden voor de huisvesting en bestaanszekerheid van lagergeschoolden, in samenlevingen die wellicht uiteindelijk alleen nog door geforceerde regeldruk en kinetische handhaving bijeen te houden zijn.

Ondertussen was het voor ons toen nog één groot spel van ironische polemiek en democratisch plezier, maar werd er ook loeihard gelopen door iedereen. Tot aan de laatste domme opinieboer in dagblad De Limburger die ons “Poetins Nuttige Idioten” noemde, gaf de tegenwind nieuwe energie aan onze missie. “Durf tegen die wind in te pissen ook al krijg je die pis recht terug in je gezicht”, zei Hans Teeuwen in een oproepvideo om te tekenen, en zo voelde het ook.

En energie hadden we. Chemie ook. Thierry was bevlogen en creatief. Hij verbeeldde met zijn luide, rollende lach en weidse gebaren de beschrijving van een levende wervelwind. Jan Roos, de botte houwdegen, moest weinig van ‘m hebben en René van Leeuwen pruimde de mannen allebei niet. Met veel genoegen kan ik terugdenken aan een van de tochten die ze gedrieën plus cameraman maakten om 150.000 uitgeprinte handtekeningen naar de Kiesraad in Heerlen te brengen - vanaf Amsterdam een retourtje van bijna 400 kilometer.

Baudet en Roos waren de hele weg aan het kibbelen over de kleinste dingen, zoals rapmuziek en klassieke muziek, terwijl Van Leeuwen probeerde om er met Nick nog een nuttige (nieuws)video van te maken. Doodmoe was ie, bij terugkomst. Jan en Thierry hadden hun act opgevoerd, René had het werk gedaan - zoals hij later tijdens de campagne richting 6 april ook altijd harder zou sleuren dan onze zelfverklaarde diva.

Zelf zat ik in die tijd eigenlijk alleen maar op GSHQ, achter mijn laptop. Topics rammen, mails versturen, mensen bellen, een beetje regie proberen te geven aan een project dat steeds meer z’n eigen leven was gaan leiden, gelukkig in de juiste koers. Idioten waren we, en nuttig ook, want we hadden onze eigen printers.

Toen we op den duur een beetje zonder ideeën waren geraakt om aandacht te krijgen voor ons referendum-initiatief, besloten we naar het Plein in Den Haag te gaan met ons busje, een kratje bier en een pak flyers in de hoop wat camera’s van de politieke pers mee te pakken. Baudet dacht een maatje groter die dag en kwam breed lachend het Binnenhof op geschreden, omringd door Braziliaanse danseressen in blauw-gele glitterpakjes. Tot op de dag van vandaag zie je de foto’s daarvan nog wel eens terugkomen in berichten over het Oekraïnereferendum. 

Ondertussen moesten we nog wel die 300.000 handtekeningen halen en voelde je de haat tegen GeenPeil groeien bij de gevestigde orde.

Dit was deel 3 in een reeks van 9. Alle eerdere afleveringen hier.