Geenstijl

Voordat het in de prullenbak verdwijnt, toch even parelduiken

Mark Rutte en Sigrid Kaag zijn twee politici van de oude stempel. Gloedvolle sprekers die aanstekelijke betogen kunnen houden, waarmee ze volle zalen trekken én in vervoering brengen. Wandelende encyclopedieën met een literaire grondslag en natuurlijk: altijd ruimte voor de komische kwinkslag. Rutte wordt geroemd om zijn gevatte ambtenarengrapjes en de dijenkletsers van Kaag worden binnenskamers aangeprezen als een van de best bewaarde geheimen van Den Haag, Montreux, Ramallah én Jeruzalem. Natuurlijk verwachten we van zulke ijzervreters niet alleen nieuw leiderschap, maar ook een wervelend document waarin de fundamenten voor de volgende coalitie worden gelegd, waarbij virtuoos gevoel voor taal en stijl de mortel tussen de bouwstenen vormt. Wat troffen we zoal aan, in de inmiddels tot ruïne verklaarde stapel bouwstenen van Mark & Sigrid?

Zo, die draaien er niet omheen. Meteen op pagina 1, zin 1 na de inleiding wordt een formatie onder een kaasstolp van een klein land internationaal breed getrokken. Bouwsteen met een grote B., is wat de twee partijleiders hier aankondigen. De toon is meteen gezet, de verwachtingen hoog, we voelen het bloed naar onze wangen stromen.

Deze fijne klassieker mag in geen enkele linksliberale tekst ontbreken natuurlijk. Het is een evergreen die vooral waar is omdat hij altijd herhaald wordt. Spreek deze uit en een instemmend geknik op gedempt volume zal je ten deel vallen bij iedere borrel waar mensen bijeen komen die een beter Nederland voor zich zien.

Alsof ze zichzelf er aan trachten te herinneren, na een lang jaar van toenemende verdeeldheid door de coronaperikelen. "Heus, we zijn tolerant in dit land, ook voor mensen met afwijkende opvattingen, mensen die zich niet willen laten vaccineren en mensen die andere kijk op de wereld hebben dan wijzelf", je ziet het ze zo tegen elkaar beamen aan de keukentafel bij een van hen. Dat "Een divers land" is er natuurlijk achter geplakt om even te bevestigen dat we niet alleen onderling tolerant zijn, maar óók naar mensen met een "diverse" achtergrond. Want zo zijn we. En zo blijven we. Goed om het nog eens te benoemen!

Het lijkt zo vanzelfsprekend, als het eenmaal aan het papier is toevertrouwd, maar het kan echt geen kwaad om het even in memorie te roepen. Vrijheid is niets waard zonder veiligheid. En ja natuurlijk is ook dit mantra een waarheid op zichzelf geworden en hmm, misschien moeten we ons ook wel afvragen wat de definitie van "vrij leven" is en of "veiligheid" daarvoor een scheppende voorwaarde is, of een bindende voorwaarde moet zijn. Hoe vrij een land is waar je beweging van de veiligheid van een vaccin afhankelijk wordt, is bijvoorbeeld een hele interessante vraag, die helaas in dit document niet beantwoord wordt...

Excuseer, voluit luidt de zin "De klimaat- en energietransitie is niet alleen noodzakelijk, maar biedt ook een grote kans", maar dat past niet in een kopregel hier. Dat komt omdat wij van de GeenStijl een krappere blik hanteren dan Rutte en Kaag, die veel bredere denkers zijn. En niet in moeilijkheden, maar in mogelijkheden! Van het gas af, van fossiele mobiliteit af, panelen op het dak en windmolens op de dijk, dat zijn geen hindernissen, dat zijn investeringskansen! Zeker voor grote bedrijven, ngo's en gesubsidieerde klimaatweldoeners ook voor de kleine luiden, de individuele burger, de ontvangende kant van het klimaatbeleid!

.. is dat nog geen garantie voor een gelukkig land".

Ja, nou, gooi 'm er maar in hoor! Even die vertwijfeling de ruimte geven. Vrijheid, een kernwaarde van dit land. Veiligheid, een scheppende voorwaarde voor die vrijheid. Maar geluk? Dat dwing je niet af met beiden! Geluk zit in hele andere dingen. Hele grote dingen. Hele kleine dingen. Soms kan een mens al gelukkig worden van een overheid die zegt: "Die gasboringen, dat gaat niet goed. Ontzettend naar van je huis, dé plek waar je jezelf veilig en dus vrij moet kunnen voelen. We gaan je compenseren, we gaan je helpen en we gaan streng kijken naar ons eigen handelen!" Moet je vóórstellen, wat een geluksgevoel zoiets kan geven. Anderen nemen met minder ook al genoegen. Bijvoorbeeld als de Belastingdienst niet alleen binnen drie wachtenden en zonder muzak van James Blunt de telefoon beantwoordt en even met je meedenkt als je een vreemde terugvordering ontvangen hebt. Ja, noem ons maar socialistisch, maar ook de overheid speelt wel degelijk een rol in het kleine levensgeluk van burgers!

Eerlijk zeggen: Als je Mark en Sigrid niet had, was je hier dan ooit op gekomen? Werk is meer dan inkomen, laat die maar eens even rustig binnenkomen. Werk is ook bestaanszekerheid, misschien wel de kans om een eigen huis te kopen. Werk is voldoening halen uit je bijdrage aan de samenleving, het gevoel dat je vooruit komt, de kans om een rol van betekenis te spelen en daardoor moreel en sociaal te groeien, als mens. Sjonge, wat fijn om te weten dat Sieg en Mark zich dat zo goed beseffen, en er maar liefst vijf hele filosofische woorden lang bij stil staan.

FEITEN? In het migratiedebat? Hier trekken Mark en Sieg een hele grote leiderschapsbroek aan. Welk een moed, om met zulke zevenmijlslaarzen een blik wormen open te trekken, de deksel van de slangenkuil te schuiven en de kop in het wespennest te steken. Het migratiedebat is al een halve eeuw wars van alle feiten en hier staat doodleuk dat ze daar he-le-maal anders willen gaan doen. Wat een enorme, ongekende ommezwaai, zéker voor D66 maar natuurlijk niet minder voor de vvd. Spijtig toch, dat deze dappere inzet samen met de rest van het document in de prullenbak verdwijnt. Alleen al op deze ene zin zou je een gezonde formatie kunnen bouwen. Wil de PVV niet eens komen praten, samen met JA21 eventueel? Die weten wel raad met een realistische benadering, gebaseerd op feiten, in het migratievraagstuk!

Nooit uit het oog verliezen, in geen énkel politiek document: DE MENSELIJKE MAAT. Héél belangrijk om altijd even te benoemen, zeker in de context van versterking en versteviging. De menselijke maat, die is de afgelopen decennia vooral in corpulente zin gegroeid, maar in bestuurlijke zin zijn de meeste getallen op een weegschaal meer waard dan de burger die er op staat. Vergeef ons deze verwarring tussen een morele maatstaf en de fysieke verschijningsvorm, maar het is altijd even schrikken als een overheidsfunctionaris over 'de menselijke maat' begint. Je verwacht dan toch ieder moment een ambtenaar aan de deur die je als een nummer behandelt.

Nou. Dat is niet wat we Mariëtte Hamer net tussen de regels door hoorden zeggen. We konden het gedonder in de glazen door haar verhaal heen horen. Kletterende kopjes, scheidingsdreigementen en die bij iedereen maar al te goed bekende, sussende en toch ook wat nerveuze lach van Mark Rutte. Nee, dat ging niet goed in de formatiekamers deze zomer. Goed dat er nu een nieuwe olifant dinosaurus in de kamer wordt gezet, in de persoon van Johan "Vermoedelijk" Remkes. Open, optimistisch en respectvol moet namelijk wel van alle kanten komen!