Vrolijke zondag allemaal!

De maatschappij kent allerlei systemen die zijn opgetuigd om de boel niet te laten ontsporen. Veel van deze systemen pretenderen meer te zijn dan ze daadwerkelijk zijn. Ondanks de vele tekortkomingen hadden deze systemen wel degelijk een beperkend effect; de meeste uitwassen werden zo voorkomen. Nu lijkt echter de grote ontrafeling plaats te vinden; waar men ook kijkt, alle check and balances blijken onklaar gemaakt te zijn. De lijntjes waarbinnen getekend dient te worden zijn niet verlegd of verruimd, maar daadwerkelijk doorbroken. De toekomst ziet er hierdoor donker uit, maar wellicht is het de onvermijdelijke fase tussen een oud systeem en een nieuwe.

De grote ontrafeling kent vele voorbeelden. Zo is de Europese Centrale Bank (ECB) gestoeld op de filosofie en gewoontes van de oude Duitse Bundesbank (Buba). Daaraan verbonden was het Verdrag van Maastricht waarin criteria werden opgenomen waar de EU/euro lidstaten zich aan moeten houden of die ze moeten nastreven. Deze systemen werken echter niet meer; Maastricht is van de kaart geveegd en de ECB is nu doorspekt van Latijnse invloeden. Ook de politieke onafhankelijkheid van de ECB is zo’n systeem dat in het leven was geroepen om goed monetair beleid te garanderen (dus niet de staat financieren met geprint geld). Nu is geen enkele centrale bank echt politiek onafhankelijk geweest, maar waar voorheen deze gedachte wel degelijk de handelswijze van de ECB enigszins beperkte, is daar nu geen sprake van. De grote opkoopprogramma's (QE) en het integreren van de Green New Deal in de missie van de ECB zijn daar bewijzen van. De systemen die waren opgetuigd om een enigszins solide monetair beleid te garanderen, zijn dus ontrafeld.

Nog een voorbeeld van deze ontrafeling kan gevonden worden in het toeslagendossier. Rechters, de Raad van State, de ombudsman, de controle op de belastingdienst zelf, alles heeft gefaald. En ja, vroeger ging het ook vaak mis en waren de grenzen vaak flexibel. Echter, wat de toeslagenaffaire heeft laten zien, is dat de grenzen die in het leven zijn geroepen om uitwassen te voorkomen dan wel te corrigeren, totaal doorbroken zijn. Dit is niet een ambtenaar die wat overijverig mensen heeft lopen korten; er is een systeem ontstaan met als doel alle bestaande limitaties te omzeilen. Zoals Omtzigt het heeft gesteld, de check and balances dienen hernieuwd te worden, want nu zijn deze buiten werking gesteld.