Wat onverwachts...

Energieprijzen die door het dak gaan wekken geen vertrouwen. Inflatie in de dubbele cijfers wekt geen vertrouwen. Een voor een groot deel van Nederland onbereikbare huizenmarkt wekt geen vertrouwen. Een oorlog aan de oostgrens van Europa wekt geen vertrouwen. Linda de Mol wekt geen vertrouwen. De combinatie van een stikstofcrisis, klimaatcrisis en een asielcrisis onder leiding van een over de datum zijnde weglachpremier met een ivoren toren baantjesjager aan zijn rechterhand wekt al helemaal geen vertrouwen. Compleet niemand is dus verbaasd dat het consumentenvertrouwen wederom een nieuw dieptepunt aantikt. Het vijfde laagterecord van dit jaar al. Dan kan het kabinet in een paniekerig avondje voorafgaand aan Prinsjesdag een energieplafond in elkaar stucen, maar dat is slechts een tijdelijk lapmiddel. De boodschappen blijven duur, de huren stijgen en dan moeten we ook nog geld opzij leggen voor een nieuwe Kaagkoffer. Zolang de portemonnee sterk onder druk staat hebben wij er alle vertrouwen in dat het consumentenvertrouwen deze dalende lijn vasthoudt.

Ah joh wantrouwen is toch van alle tijden?

De Tweede Kamer emmert er ieder debat opnieuw over: Het Vertrouwen. Dat is nooit eens Klaver of een D66’er die zegt “Misschien moet ik eens bij mezelf te rade gaan over uitspraken die niet helemaal kloppen, of dossiers waar ik niet helemaal eerlijk in ben”, nee dat ligt natuurlijk altijd aan iemand anders. Meestal aan Wilders, steeds vaker aan Lientje. Dan staat de pot de ketel weer eens te verwijten dat ie de eigen navel te veel koestert. Ondertussen blijft “Het Vertrouwen In De Politiek” maar dalen. De NOS heeft het omgekeerd en als vraag verpakt: “Zijn Nederlanders het vertrouwen in de politiek kwijt?” En dan volgt een heel verhaal over slechte scores en dalende cijfers, maarrr met een heleboel ‘ah joh dat is altijd zo en dat trekt wel weer bij’ van een paar experts. Aan het slot komt dan de kicker: het benne de domme tokkiepopulisten die het gemiddelde laag houden.

Het ligt namelijk allemaal aan Pim Fortuyn want die sprak een groep mensen aan die tot dan toe geen interesse had in de politiek, omdat ze politici wantrouwen. Dat zegt Noorlander, dus die mening neemt de NOS voor eigen rekening. Wij zouden eerder zeggen dat Fortuyn een stem gaf aan mensen die ook toen al door ‘het establishment’ voor lief genomen werden (of voor racist werden uitgemaakt) omdat ze geen politiek interessant kapitaal vormen, en na de politieke moord op Pim zijn die mensen dankzij het internet betrokken gebleven bij de deplorabele staat van onze democratie. Die is sindsdien alleen maar vaker en vaker en sneller achtereen aangetoond, één kapotgenegeerd referendum na het volgende, één verdwenen bonnetje na het andere doofpotdossier, één krampachtig en zo lang mogelijk ontkende toeslagenmisdaad na het volgende Functie Elders-debat. En nog steeds zien die mensen (en dat zijn er miljoenen) hoe hún vertegenwoordigers een moreel reinheidscordon tegen zich krijgen (PVV) of hoe opkomende tegengeluiden te vuur en te zwaard belasterd worden (BBB) door naar links gekantelde kartelpartijen die vrezen voor de concurrentie. Zelfs Omtzigt wordt door sommigen (kuch nrc kuch) als een soort populistische bedreiging gezien die moet worden aangepakt om te voorkomen dat ie te groot wordt. De onbalans in overheidsvertegenwoordiging wordt steeds evidenter, evenals de oneerlijkheid en onoprechtheid van de uitvoerders, en het gapende gat tussen die twee zaken wordt steeds groter. Elite versus het volk - het is een reëel en groeiend probleem.

Valt wel mee, zegt het Staatsjournaalstuk. Kritische burgers betekent een goede democratie, beweert de SCP-ambtenaar. Dat vertrouwen komt wel terug, zegt de hoogleraar politicologie, omdat incidenten vervagen en het vertrouwen dan weer stijgt. Maar ze lijken één ding te negeren: dankzij het internet vervagen incidenten nooit helemaal, zeker niet als ze elkaar zo kort achter elkaar opvolgen en steeds dieper aan de wortels van het bestuur raken. Dan vervagen ze niet, dan stapelen ze - en er is héél veel te stapelen in een tijd dat ieder politiek dossier eindigt in de suffix -crisis. Asielcrisis, migratiecrisis, zorgcrisis, toeslagencrisis, stikstofcrisis, woningcrisis, banencrisis, klimaatcrisis, crisis crisis crisis. Voeg daar een politiek bestuur aan toe dat niet meer vragend regeert, maar steeds vaker dwingend dicteert (want in crisismodus) en je hebt grond voor een permanente vertrouwenscrisis in een disfunctionele democratie van een overheid tegenover de burgers. Wat ons betreft zijn we daar al, maar hier zien we dingen wel vaker wat eerder aankomen dan de rest. Want internet.

Politiek wantrouwen is van alle tijden. De groeiende frustratie van de stapelende onmacht die er uit volgt, dát is de graadmeter die je in de gaten moet houden. Die gaat in het rood.